За именувањето и за оние другите нешта

Пред неколку денови на сајтот религија.мк беше објавен еден истовремено арогантен и беден текст. Арогантен – затоа што го нарекува „бљувотина“ различното размислување и беден – затоа што е еднострана и површна тирада.

---

Како првачиња значи, ги научивме теоретските основи на еклисиологијата, но го знаеме и она што во школо не се учи, а во пракса е сосема очигледно, на пр. дека претстоител на помесна црква во Христово име може да застапува национални интереси на народот од кој потекнува. Често цитираната фраза дека „во Црквата нема Елини, ни Јудеи“, во продолжение вели дека нема ни роб, ни слободен, што значи дека има за цел да го истакне рамното достоинство на сите народи во Христа. Токму врз основа на овој принцип, нашето право за себе-именување ја изразува вистината, а лажни се агресивните обиди за негирање на тоа наше право, затоа што се рамнат според световни политички тенденции, а не според Христа. Ако пак, во надворешниот свет „силата не го моли Бога“, што да се каже за демонстрација на надменост и суптилни закани во атарот на Црквата и тоа од оние кои се нарекуваат браќа и членови на едното Тело на Христос? Неодамна, на наш терен, посредно бевме наречени предавници со изјавата од митрополитот на Имврос и Тенедос г. Кирил, кога рече дека цариградскиот патријарх „знае дека сега оваа Црква нема уште еднаш да ја предаде Вселенската Патријаршија.“ Како те цени, христијански ли постапува оној кому, иако му дозволуваш да не те нарекува онака како што самиот се именуваш, тој, како да не си го знаеш името, ти вели; освен што ќе те викам јас како што сакам, и ти мораш да се именуваш со име кое што јас ќе ти го дозволам или како што ние ќе се договориме да те викаме. Софизам е да се рече: своето име не го бираме, името други ни го даваат. Сепак, и личното име, иако други ни го дале, слободно го прифаќаме и со него се идентификуваме. А, правото човек да ги именува нештата и својата околина е основно, богодадено право, толку јасно изразено уште во почетокот на Свeтото Писмо. Луѓето ја именуваат територијата на која живеат со име преку кое и себеси се определуваат како христијани од определена територија, и тоа име е наследство, татковина. А, за иредентизам, секој секого може да обвинува. Тоа што територијалното име не е суштински елемент на еклисиолошкото битие на Црквата, значи и дека тоа не треба за никого да биде камен на спрепнување, а не да се забранува некому такво природно право. Затоа, во ваквата поставеност на работите, секое спомнување на етнофилетизам како укор за нас, е превртување на тезите; бидејќи, оној што се чувствува силен и припадник на превосходна класа во Црквата, врши напад врз интегритетот на христијаните кои се бранат токму врз основа на принципот од св. апостол Павле, за рамноправност на народите во Црквата. Етнофилетизмот значи, е за осуда како расна исклучивост и нетолеранција на верска основа (како на пр. превознесувањето на елинизмот на Грчката црква) и како форсирање на еднонационален клир (како на пр. Цариградската патријаршија која се декларира како наднационална, а во својата историја не знае за Патријарх кој не е грк), а не како принцип кој би го исклучувал етничкиот елемент од Црквата. Да се потсетиме и дека првите словенски епархии биле етнички. Односно, тие биле создадени на територии на византиски епархии, но на нив биле поставени посебни епископи за богослужби на словенски јазик за словенското население. Така, епископијата на свети Климент Охридски не била организирана според територијалниот принцип, туку била етничка (словенска) епископија, односно било дозволено сопостоење на двајца управувачки епископи (византиски и словенски) на иста црковна територија. Епархијата на св. Климент Охридски и неговите наследници е еден вид етничка ексклава на територија на византиска епархија.

Прaслики (прототипови) на Воскресението во Пасхалниот канон

Проф. Михаил Тритос

Никој друг текст не може со таква сила и полнота да ја изрази искупителната, егзистенцијална и метафизичка димензија на воскресението толку добро, како неспоредливиот Канон од Свети Јован Дамаскин.

Тоа е ремек-дело на византиската поезија и еден од најубавите текстови во целата светска литература. Полн со лирски изрази на возвишена духовност и пораки за спасение, дамаскиновиот канон им ја објавува на луѓето од сите епохи „радосната вест за воскресението“, укинувањето на смртта, изобилството на животот и есхатолошкиот триумф. А, посебно ги опишува димензиите и радоста на воскресението; го посочува патот и ги поставува потребните услови за да го видиме воскреснатиот Господ; ги зајакнува луѓето во нивните напори да ја надминат природната и морална злоба преку визијата и сигурноста на учествувањето „во невечерниот ден на неговото царство“.

Прекрасните поетски изрази, изборот на највпечатливиот речник на богатиот грчки јазик, топлиот здив на верата и надежта и, особено, спектарот на моќни искуства од животот – се главните елементи кои ја формираат величественоста на овој прекрасен канон.

Го чекам воскресението на мртвите

Манастир Свети Јован Крстител, Кареа, Атика

1. Тоа е настан за кој секој од нас може да биде апсолутно сигурен: порано или подоцна смртта ќе нѐ постигне. Сепак, за повеќето луѓе крајот на животот останува непожелен и се обидуваат да му се спротивстават.

Тоа е од причина што во текот на нашиот живот на оваа земја, не сме биле воспитувани со очекувањето на „трансцендентното“ и не се засновуваме на камен-темелникот на надежта во Христа. Како потомци на Адам, ние сме изненадени од феноменот на смртта, бидејќи, секако сме создадени за вечен живот. И кога го гледаме телото на некој близок како лежи без здив, ова ја покрива и нашата сопствена надеж.

Денес, особено, луѓето се насочени кон видливото, кон она што може да се докаже во лабораторија или може да се предложи како даденост, нешто неподложно на сомневање. Ова е причината зошто изгубиле секаков интерес за она што се случува по смртта и, особено, зошто изумрела во нив секоја надеж за воскресение и бесмртност.

Свети Јован Златоуст ја истакнува следната чудна појава: Сејачот својата егзистенција ја вложува во свежа земја, која длабоко ја ора и обилно ја храни со квалитетни семиња и со надеж. Фактот дека семето ќе изгние и ќе исчезне привремено, не го загрижува, ниту пак му го одзема очекувањето на нова реколта и добра жетва. Но, кога треба да го положиме безживотното тело на личноста што ја сакаме во свежо ископана земја, не ја чувствуваме истата надеж и сигурност како сејачот. Тогаш, отсуството на надворешните знаци на живот се поистоветува со неповратна загуба. Тоа е затоа што во нас ја немаме визијата за „вечната пролет“ и радоста од очекувањето на оној посакуван ден „кој нема вечер“. Луѓето „од овој век“ станаа толку еднодимензионални, што се навикнаа сè да дефинираат во смисла на природни закони.

Слободата на Воскресението

Протојереј Teмистоклис Mурцанос

За Црквата, Велигден е почетна точка на новото создание. Смртта и распаѓањето повеќе немаат место во животот на човештвото и создавањето, туку „сè е исполнето со светлина: небото, земјата и подземниот свет“. Се чини дека ова е противречност за нашиот начин на размислување.

Сите може да го видиме постојаното уништување на животната средина; смртта, која сите нас нè држи во ропство; а, исто така, и фактот дека нашиот свет малку се промени, и покрај пораките и присуството на верата во Христа. Неправдите и војните изобилуваат, групите со приватни интереси се доминантни, животот е лесен за малкумина, но тежок за повеќето луѓе, а напредокот не донесе среќа, туку го изгони Бог од животите на многу луѓе.

Така, прашањето „Какво е значењето на воскресението за луѓето денес?“ – изгледа тешко за одговарање. Повеќето луѓе чекаат да слушнат „Христос воскресна“ и потоа се разотидуваат. Но, ние сме чеда на воскреснатиот Бог. Христос не е морална проповед, социјален реформатор, обичен револуционер, еден од многуте што се појавиле низ историјата. Христос е Бог и човек, и нас нè направи богови по благодат. Тој ни даде можност да го видиме лицето на Бога во овој и во  идниот живот. Тој го донесе новото создание – Црквата, за сите, дури и за оние кои не веруваат во него.

Во ова ново создание, сè е вредно, дури и најмалиот лист, бидејќи преку него може да се восхитуваме на убавината на животот што го создал Бог: тајната на љубовта; преобразувањето на сите оние кои веруваат и се трудат; силата на покајанието; светоста што ги опфаќа другите луѓе и целиот свет. Токму оваа сила ја оспособува Црквата да напредува, без да ја уништат грешките на нејзините членови. Крвта на прогоните не ја намалува  верата, туку ја зголемува.

За Светиот оган, од разговор со ерусалимскиот патријарх Теофил

Превод на дел (од 17 до 21 мин.) од разговорот на романската Тринитас ТВ со ерусалимскиот патријарх Теофил (15.04.2023) .

– Бидејќи Светиот оган (the Holy Light) е највидливото чудо што се случува секоја година во светата црква во Саботата пред Велигден, како се чувствувате, знаејќи дека сте единствениот христијанин во светот во чии раце се пали Светиот оган?

-Тоа е многу посебен, важен настан, затоа што церемонијата на Светиот оган (the ceremony of the Holy light) на Велика сабота е претходна подготовка на луѓето за настапувањето на Воскресението на нашиот Господ Исус Христос. Бидејќи, кога зборуваме за Воскресението, зборуваме за светлината на Воскресението, и затоа, пред да достигнеме до видение на славното Воскресение, славната Светлина на нашиот Господ, што е духовниот живот, претходно мора да ја видиме, да ја допреме, природната светлина (the physical light).

-Отец патријарх, како се подготвувате за церемонијалното Слегување на Светиот оган? Знаеме дека влегуваш во Светиот гроб, никој не гледа што правите таму, и прашањето што го преокупира умот на секој христијанин и на многумина други е; Како слегува Светиот оган?